- D66 wil toch gaan onderhandelen over een doorstart van het huidige kabinet met VVD, CDA en ChristenUnie.
- Als voorwaarde stelt D66-leider Sigrid Kaag wel dat haar partij meer van de eigen prioriteiten op het gebied van klimaat en investeringen in het onderwijs wil terugzien.
- ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers stemt in met onderhandelingen: “Op hoop van zegen”
- Linkse en rechtse oppositiepartijen reageren afwijzend op de doorstart van de oude coalitie.
D66 wil toch gaan onderhandelen over een doorstart van het huidige kabinet met VVD, CDA en ChristenUnie. De D66-fractie heeft hier donderdag mee ingestemd, aldus partijleider Sigrid Kaag.
Haar partij wilde de afgelopen maanden niets weten van een nieuwe coalitie met de ChristenUnie. Zondag maakte Kaag op een partijbijeenkomst echter bekend dat ze de blokkade tegen de ChristenUnie zou opheffen.
Kaag wijst erop dat het enige alternatief zou zijn om nieuwe verkiezingen te houden. “Die verlammen de politiek ten minste nog een halfjaar. Dan blijven de grote besluiten uit. Dat verdient ons land niet.”
D66 is dus bereid de coalitie van de afgelopen vier jaar voort te zetten maar niet het beleid, maakte Kaag wel duidelijk. Het moet “progressiever, genereuzer, opener en menselijker.” Met name op het gebied van klimaat en investeringen in het onderwijs wil de partij meer van haar wensen verwezenlijkt zien. “We doen het goed of we doen het niet.”
Kaag: doorgaan met huidige coalitie, omdat het land bestuurd moet worden
"Het was niet onze eerste keuze, niet onze vijfde, niet onze zevende", zegt D66-leider Sigrid Kaag na afloop van haar persverklaring over het besluit van haar partij toch akkoord te gaan met coalitieonderhandelingen met de partijen van Rutte-III (VVD, D66, CDA en ChristenUnie). "Maar het land moet bestuurd worden en we moeten aan de slag."
Het nieuwe leiderschap dat Kaag heeft beloofd, moet volgens haar zichtbaar zijn in "de inhoud", de "nieuwe politieke cultuur" en in de ministersploeg die straks misschien op het bordes staat. "Het gaat natuurlijk ook om het team dat je kunt samenstellen".
In ruil voor het opheffen van haar blokkade, wil Kaag dat een eventueel nieuw kabinet "koploper" wordt op het gebied van klimaat en de grootste structurele investering doet in het onderwijs. Daarnaast moet Nederland "aan het stuur" zitten in Europa. "We hebben een duidelijke boodschap gegeven over de inzet bij de onderhandelingen", zegt de D66-leider over haar eisen.
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers: "Op hoop van zegen"
De ChristenUnie is bereid om te praten over een doorstart van de huidige coalitie. "Op hoop van zegen", laat partijleider Gert-Jan Segers weten. Eerder gingen de fracties van VVD, CDA en D66 hier al mee akkoord.
"Nu er een indringend beroep op ons wordt gedaan, zijn wij bereid om de gesprekken daarover en over constructieve samenwerking aan te gaan. Niet ten dienste van onszelf, maar ten dienste van ons land en van mensen die ook echt op een dienstbare overheid zijn aangewezen", aldus Segers.
Hij wil wel dat het nieuwe kabinet zorgt voor een "een geloofwaardige breuk" met de huidige bestuurscultuur. De overheid moet weer dienstbaar worden aan de burger. Hij wil zich verder inzetten voor onder meer het klimaat, een humaan migratiebeleid en het oplossen van de woningnood.
Er moet vertrouwen groeien tussen de partijen, denkt Segers. Dat zal vooral nodig zijn bij "beladen onderwerpen". De partij heeft vooral met D66 en in mindere mate met de VVD een meningsverschil over medisch ethische onderwerpen. Ook viel het plan van D66 uit 2019 om de veestapel te halveren heel slecht bij de ChristenUnie.
Na de verkiezingen in maart liet Segers al snel weten niet direct opnieuw regeringsverantwoordelijkheid te ambiëren. Daarbij kwam dat D66 niet door wilde gaan met de ChristenUnie, de kleinste van de vier coalitiepartijen.
Rutte wil 'echt nieuwe start' maken
Wat VVD-leider Mark Rutte betreft maken de vier huidige coalitiepartijen "echt een nieuwe start". Hoewel dezelfde partijen als vier jaar geleden gaan onderhandelen over een nieuw kabinet, is dat volgens hem "geen voortzetting" van de oude coalitie.
De komende dagen zal volgens Rutte bekeken worden onder leiding van welke informateur de onderhandelingen gevoerd gaan worden. Op dit moment is de VVD'er Johan Remkes informateur.
Er ligt volgens Rutte "een enorme bak werk" te wachten op een nieuw kabinet, onder meer op het gebied van veiligheid, klimaat, onderwijs en de woningmarkt. Ook moet werk worden gemaakt van een andere bestuurscultuur.
Ook CDA-leider Wopke Hoekstra spreekt van een nieuwe start. Hij denkt dat de partijen "een gemeenschappelijk beeld hebben van de problemen die er liggen", zo zei hij tegen de aanwezige journalisten. Hoekstra noemde daarbij expliciet de woningmarkt, de relatie met de Europese Unie, klimaat, stikstof en veiligheid.
Volgens der CDA-leider willen de vier partijen allemaal "in gezamenlijkheid de verantwoordelijkheid nemen". Hij benadrukt dat ze het wel nog eens moeten zien te worden over de inhoud van een nieuw regeerakkoord.
PvdA, GroenLinks en PVV reageren afwijzend
GroenLinks-leider Jesse Klaver denkt dat het besluit van D66 om met de huidige coalitie te gaan onderhandelen, niet zal leiden tot verandering. "Dit kabinet heeft de wooncrisis, klimaatcrisis en ongelijkheid niet opgelost. Waarom zou dat bij een voortzetting van deze coalitie anders zijn? Wat Nederland nodig heeft is verandering. Dit is meer van hetzelfde", twittert hij in een eerste reactie.
Net als GroenLinks denkt ook de PvdA dat voortzetting van de huidige coalitie betekent dat er niets gaat veranderen. "Nederland is toe aan verandering in plaats van stilstand. Onder Rutte 3 zijn woningnood, armoede en dakloosheid toegenomen terwijl de beleggers feest vieren. Dat nu onderhandelingen beginnen over een doorstart is daarmee pijnlijk voor iedereen die het juist anders wil, met meer saamhorigheid en minder eigenbelang. De PvdA gaat met overtuiging vanuit de oppositie laten zien dat eerlijke, sociale en duurzame keuzes voor Nederland mogelijk zijn", zo laat PvdA-fractieleider Lilianne Ploumen weten in een eerste reactie.
PvdA en GroenLinks wilden graag meedoen met onderhandelen, maar alleen samen. D66 had deze optie ook het liefst gewild maar VVD en CDA hielden dat tegen.
PVV-leider Geert Wilders heeft geen goed woord over voor het besluit van D66-leider Kaag. "Kaag spuugt de kiezer recht in het gezicht", twittert hij. "Weer met hetzelfde wanbeleid en dezelfde leugenaars als tot nu toe."
Wilders valt ook over de opmerking van Kaag dat nieuwe verkiezingen populisten in de kaart zou spelen. Hij denkt dat ze bang is om zelf "afgestraft" te worden.
Remkes: andere partijen kunnen betrokken blijven bij formatie
De partijleiders van de PvdA, GroenLinks, Volt, SGP en fractie Den Haan houden de mogelijkheid om mee te praten in de formatie. Dat schrijft informateur Johan Remkes in zijn eindverslag.
De partijen krijgen in de startfase van de gesprekken tussen VVD, D66, CDA en ChristenUnie de ruimte voor "constructieve betrokkenheid" op verschillende punten. Dat zijn de vaststelling van de begrotingsafspraken, de bestuurscultuur en onderdelen van het regeerprogramma. Remkes schrijft dat de PvdA en GroenLinks in "een latere fase" de mogelijkheid krijgen om bewindslieden te leveren. Volt, SGP en Den Haan hebben aangegeven geen bewindspersonen te willen leveren.
Met die laatste optie blijft "een open uitnodiging" liggen voor het leveren van bewindspersonen door partijen buiten de vier coalitiepartijen. Maar volgens Remkes zijn de vier voormalige coalitiepartijen, die nu verder gaan onderhandelen, nog niet zover om bewindslieden van andere partijen toe te laten.
Remkes liet doorschemeren dat de partijen snel een besluit moeten nemen over hun positie ten opzichte van de coalitie. "Naar mate de tijd voortschrijdt" wordt ook de kans kleiner dat de partijen buiten VVD, D66 en CDA meepraten, aldus de informateur.
In de Eerste Kamer moet de voorgenomen coalitie ook op zoek naar meerderheden, omdat de partijen daar samen geen meerderheid hebben. De verhoudingen in de senaat hebben volgens Remkes "op de achtergrond een beperkte rol gespeeld". Zelf vindt hij het als "democraat en overtuigd dualist" een "zegen" als de coalitie niet bij voorbaat al op een meerderheid kan rekenen. Als dat wel zo is, dan kan het kabinet "op de automatische piloot" gaan varen en dat is volgens Remkes "de dood in de pot van de politiek".
PvdA en GroenLinks willen geen ministers leveren
PvdA-leider Lilianne Ploumen ziet "geen enkele rol" weggelegd voor haar partij om de voortzetting van de vorige coalitie te laten slagen. "Wij gaan de oppositie in", laat ze op Twitter weten.
Volgens haar trekt informateur Johan Remkes conclusies "die wij niet delen en die ook niet zo besproken zijn". GroenLinks en de PvdA krijgen de gelegenheid om bewindslieden te leveren aan het kabinet, zonder zelf in een coalitie te gaan.
Maar daartoe is de PvdA niet bereid, schrijft Ploumen. Haar partij gaat op geen enkele manier steun verlenen aan dit beoogde kabinet, dat een voortzetting is van de huidige regeringscoalitie. "Niet in onderhandelingen, niet in het leveren van de bewindspersonen." In zijn eindverslag schrijft Remkes al dat GroenLinks en de PvdA geen gebruik wilden maken van de mogelijkheid, maar dat de uitnodiging desondanks staat.
GroenLinks-leider Jesse Klaver twittert eveneens dat zijn partij "geen ministers gaat leveren aan een rechts kabinet. Laat ik nogmaals helder zijn: ons gaat het om de inhoud, niet om de poppetjes."
PvdA en GroenLinks wilden graag meedoen aan de onderhandelingen, maar alleen samen. D66 stuurde daar steeds op aan, maar VVD en CDA hielden deze optie tegen. Zij wilden liever met de oude coalitiepartij ChristenUnie een nieuwe coalitie vormen.